Δημιούργησα αυτό το blog όταν έμεινα άνεργη. Αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου ως άνεργη του/λόγω ευρώ - δηλαδή ως eurounemployed. Γιατί; Τις παραμονές της εισόδου της Ελλάδας στο ευρώ, κυριαρχούσε μια ρητορική περί "ισχυρής Ελλάδας" και συμμετοχής της στον "πυρήνα της Ευρώπης" που θα έφερνε πλούτο - η οποία όμως δεν εξηγούσε πώς θα έρθει ο πλούτος. Τότε δεν έκανα οικονομικά, οπότε ρώτησα σχετικά φίλιες δυνάμεις οικονομικών συντακτών. Μου απάντησαν πως η συμμετοχή σε μια νομισματική ένωση αυξάνει τον συνολικό πλούτο, άρα επωφελούνται όλοι. Έστω, είπα, αλλά από τη στιγμή που ειδικώς η χώρα μας εισάγει όλο και περισσότερα από όσα εξάγει και χάνει διαρκώς παραγωγή, πώς θα ωφεληθεί από την ΟΝΕ; Κι αν αυτό γίνεται συνεχώς, δεν θα μας τελειώσουν κάποτε τα ευρώ; Πήρα μια απάντηση του τύπου "αυτό δεν έχει σημασία στα πλαίσια μιας νομισματικής ένωσης", η οποία δεν με ικανοποίησε. Πολλά χρόνια μετά, μάθαμε όλοι μας βιωματικά πως μια οικονομία με τα χαρακτηριστικά της ελληνικής, με τη συμμετοχή της σε μια νομισματική ένωση όπως η ΟΝΕ, υπερχρεώνεται και καταλήγει σε χρεοκοπία. Κι εγώ έμαθα ότι τα φαινομενικά απλοϊκά ερωτήματα που έθετα το 1999 περιέγραφαν το πρόβλημα του ισοζυγίου πληρωμών, που αποτέλεσε ένα από τα μείζονα προβλήματα του ευρώ, μια από τις βασικότερες αιτίες της κρίσης και το οποίο είχε συζητηθεί εκτεταμένα μεταξύ των οικονομολόγων κατά τη δεκαετία του 1990, όταν μεγάλο μέρος των δεινών που ζούμε σήμερα είχε προβλεφθεί - αλλά οι αλαζόνες πολιτικοί δεν έδιναν σημασία.
Να τι έγραφε ο οικονομολόγος Wynne Godley το 1992: "Τι θα συμβεί αν μια ολόκληρη χώρα – μια εν δυνάμει περιοχή σε μια πλήρως ολοκληρωμένη ένωση – υποστεί διαρθρωτική ύφεση; Όσο αυτή η χώρα αποτελεί ανεξάρτητο κράτος έχει τη δυνατότητα να υποτιμήσει το νόμισμά της. Στη συνέχεια μπορεί να συνεχίσει την οικονομική της δραστηριότητά επιτυχώς με πλήρη απασχόληση αν υποθέσουμε ότι ο κόσμος δεχτεί τις απαραίτητες μειώσεις στα πραγματικά του εισοδήματα. Σε μια οικονομική και νομισματική ένωση όμως, αυτή η δυνατότητα εμφανώς χάνεται και οι προοπτικές της χώρας επιβαρύνονται σοβαρά, εκτός κι αν υπάρξουν σοβαροί ομοσπονδιακοί δημοσιονομικοί διακανονισμοί που θα αναλάβουν να εκπληρώσουν έναν αναδιανεμητικό ρόλο (...). Αν μια χώρα ή μια περιοχή δεν έχει τη δυνατότητα να υποτιμήσει το νόμισμά της και δεν επωφελείται από ένα σύστημα δημοσιονομικών μεταβιβάσεων, δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να σταματήσει μια διαδικασία σωρευτικής και ακραίας ύφεσης η οποία θα οδηγήσει στο τέλος στη μετανάστευση ως το μόνο εναλλακτικό δρόμο στη φτώχεια ή την πείνα". (Wynne Godley, Maastricht and All That. LRB,Vol 14. Nο 19 1992).

Παρασκευή 3 Αυγούστου 2012

Eurogroup και Ισπανία δεν πήραν ψήφο εμπιστοσύνης

Η Παρασκευή 20 Ιουλίου ήταν μια πολύ κακή μέρα για την Ισπανία και την Ευρωζώνη. Μαδρίτη και ευρωπαϊκές αρχές  έλπιζαν πως η ομόφωνη έγκριση του πακέτου βοήθειας προς τις ισπανικές τράπεζες από το Eurogroup θα οδηγούσε σε βελτίωση της κατάστασης στις ευρωπαϊκές αγορές και ιδίως στην ισπανικών αγορά ομόλογων, έγινε όμως ακριβώς το αντίθετο. Παγιδευμένη στον κλοιό της ύφεσης που πλήττει την ισπανική οικονομία και αντιμέτωπη με τις μεγάλες διαδηλώσεις των Ισπανών ανθρακωρύχων και των δημοσίων υπαλλήλων που επιχειρεί να καταστείλει με πλαστικές σφαίρες, η Μαδρίτη ανακαλύπτει σιγά - σιγά πως η υπακοή στις άσκοπες ασκήσεις λιτότητας του Βερολίνου και των Βρυξελλών  αντί να της αποδίδει  βελτίωση του επενδυτικού κλίματος, οδηγεί τις αποδόσεις των τίτλων της στο δυσθώρητο 7.28%. Παγιδευμένη στην άρνηση του Βερολίνου και των ευρωπαϊκών ηγεσιών να αναγνωρίσουν έμπρακτα τα κρίσιμα σφάλματα στην αρχιτεκτονική του ευρώ, η Ευρώπη ανακαλύπτει πως τα δειλά ημίμετρα που προωθεί δεν αρκούν για να αποτρέψουν την εξελισσόμενη αποδιάρθρωση του ευρώ από το εσωτερικό του εξαιτίας της άρνησης αγορών και κρατών να παράσχουν διασυνοριακό δανεισμό.

Η έγκριση του σχεδίου διάσωσης των ισπανικών τραπεζών από τους 17 Υπουργούς Οικονομικών των κρατών μελών του ευρώ έγινε το μεσημέρι της Παρασκευής σε τηλεδιάσκεψη και θεωρούνταν μάλλον τυπικό ζήτημα από τη στιγμή που είχε προηγηθεί η πολιτική συμφωνία για αυτήν στις αρχές Ιουλίου.  Ελπίζονταν ωστόσο να κάνει κάποια θετική διαφορά σε ό,τι αφορούσε το κόστος δανεισμού των κρατών του ευρωπαϊκού Νότου και των ευρωπαϊκών αγορών. Ματαίες ελπίδες... Η όποια θετική επίπτωση από τις ανακοινώσεις του Eurogroup εκμηδενίστηκε μέσα σε λιγότερες από δύο ώρες εξαιτίας της ανακοίνωσης της αυτόνομης περιφέρειας της Βαλέντσια ότι θα χρειαστεί διάσωση από την Μαδρίτη αλλά και τις ανακοινώσεις της ίδιας της Μαδρίτης περί  ύφεσης 0.5% το 2012 αντί προηγούμενης  πρόβλεψης για ανάπτυξη 0.2% καθώς και για παραμονή της ισπανικής ανεργίας στο 24% για όλο το χρόνο.

Συγκεκριμένα οι αρχές της Βαλέντσιας ανακοίνωσαν το απόγευμα της Παρασκευής ότι θα ζητήσουν έκτακτη χρηματοδοτική στήριξη ύψους 18 δις ευρώ από το ειδικό ταμείο για τη στήριξη των περιφερειών που θέσπισε η κυβέρνηση Ραχόι τον περασμένο μήνα. Η Βαλέντσια είχε αποτελέσει μία από τις κύριες κοιτίδες της ισπανικής φούσκας ακινήτων, ενώ και τα τρία περιφερειακά της ταμιευτήρια έχουν περάσει υπό κρατικό έλεγχο, ως συνέπεια του επιθετικού δανεισμού που χορήγησαν προς διάφορες κατασκευαστικές εταιρείες στα χρόνια της ανάπτυξης της φούσκας ακινήτων  - δανεισμός που πλέον έχει περάσει στο κόκκινο. Το πιο δυσάρεστο για την κυβέρνηση Ραχόι είναι όμως πως εκτιμάται ότι η Βαλέντσια θα είναι η πρώτη αλλά όχι και η τελευταία ισπανική περιφέρεια που θα ζητήσει διάσωση από το κέντρο.  Σειρά μετά τη Βαλέντσια αναμένεται να πάρουν κι άλλες ισπανικές αυτόνομες περιφέρειες που βρίσκονται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας,  με πρώτη υποψήφια την Καταλονία, που τυχόν διάσωσή της, απλά και μόνο λόγω του μεγέθους της – η οικονομία της Καταλονίας έχει το μέγεθος της Πορτογαλίας και είναι η μεγαλύτερη αλλά και πλουσιότερη περιφέρεια της Ισπανίας – αναμένεται να επιβαρύνει δυσανάλογα τα ισπανικά δημοσιονομικά.

Για τους παρατηρητές των ευρωπαϊκών εξελίξεων βεβαίως, το αίτημα διάσωσης της Βαλέντσια και τα αρνητικά μεγέθη της ισπανικής οικονομίας δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Αυτό που φάνηκε όμως την Παρασκευή ήταν πως μέχρι στιγμής δεν είχαν προεξοφληθεί από τις αγορές. Εξ ου και η μεγάλη πτώση του ισπανικού χρηματιστηριακού δείκτη IBEX κατά 5.8%  - επρόκειτο για τη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση του από το Μάιο του 2010 – η εκτίναξη των αποδόσεων του ισπανικού 10ετούς στο 7.28%, που έφερε το ισπανικό σπρεντ έναντι των αντίστοιχων γερμανικών τίτλων στις 610 μονάδες βάσης – η περαιτέρω κάμψη του ευρώ στο 1.21, η νέα εκρηκτική άνοδο του ιταλικού σπρεντ στις 500 μονάδες βάσης και η πτώση των ιταλικών τραπεζών – εξελίξεις που  τρόμαξαν τις ευρωπαϊκές ηγεσίες οι οποίες προσδοκούσαν κάποια βελτίωση της κατάστασης ως συνέπεια των ανακοινώσεων του Eurogroup.

«Οι εξελίξεις στις αγορές της Παρασκευής σημαίνουν ότι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί κερδίζουν άλλη μια ψήφο μη εμπιστοσύνης στις προσπάθειές τους να αντιμετωπίσουν την οικονομική αναταραχή στη ζώνη του ευρώ», δήλωναν αργά το βράδυ της ίδιας μέρας πηγές του Λονδίνου. «Η αντίδραση των αγορών σημαίνει πως ο κόσμος αντιλαμβάνεται ότι φτάνουμε σε ένα σημαίο όπου οι χώρες θα υποχρεωθούν είτε να αρνηθούν είτε να αναδιαρθρώσουν το χρέος τους όπως έκανε η Ελλάδα. Πρόκειται για μια σκληρή πραγματικότητα. Η μεγάλη μπλόφα της Ευρωζώνης στα δύο χρόνια που διαρκεί η κρίση ήταν ότι πάντα κατάφερνε να αποφεύγει τις αποφάσεις και να αναβάλει τη λύση των προβλημάτων για αργότερα, αλλά αυτό δεν αποτελεί πλέον μια αξιόπιστη στρατηγική. Δυστυχώς πλησιάζουμε το σημείο του ευρωπαϊκού κραχ».

Και πώς να μην το πλησιάζουμε θα προσθέταμε εμείς, αφού οι ευρωπαϊκές ηγεσίες επιμένουν να αρνούνται την πραγματικότητα και αποδίδουν την αναταραχή στις αγορές  σε οτιδήποτε άλλο εκτός από την προβληματική αρχιτεκτονική του ευρώ, που αποτελεί το απόλυτο ταμπού γι’ αυτές, καθώς από τη μια μεριά – λανθασμένα – δεν θέλουν να αναγνωρίσουν το ιστορικό σφάλμα τους για επιπόλαιη προσχώρηση σε ένα νόμισμα που κατά τις ρητές προειδοποιήσεις των οικονομολόγων δεν μπορούσε να δουλέψει χωρίς πολιτική ένωση κι από την άλλη μεριά – σωστά – δεν θέλουν να ενισχύσουν τις ήδη αυξανόμενες αντιευρωπαϊκές τάσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών από φόβο μήπως χρεωθούν την ιστορική ευθύνη της διάλυσης του ενιαίου νομίσματος αλλά και το χάος που η νομισματική μετάβαση  – ελλείψει ενός πανευρωπαϊκά οργανωμένου και συντονισμένου σχεδίου για την υλοποίησή της – μπορεί να επιφέρει...

Δυστυχώς για όλο το Νότο, τα στρουθοκαμηλικά ένστικτα των ευρωπαϊκών ηγεσιών αποδεικνύονται καταστροφικά ανίκητα. «Είναι δύσκολο να πούμε σε ποιο βαθμό η μόλυνση προέρχεται ή προήλθε από την Ελλάδα ή την Πορτογαλία ή την Ιρλανδία ή την κατάσταση των ισπανικών τραπεζών ή την κατάσταση στους δρόμους και τις πλατείες της Μαδρίτης. Πορφανώς όμως δίχως τα προβλήματα σε αυτές τις χώρες, τα επιτόκια της Ιταλίας θα ήταν χαμηλότερα», είπε την Παρασκευή ο Μάριο Μόντι αναζητώντας ευθύνες για την πτώση στην ιταλική αγορά ομολόγων παντού στον ευρωπαϊκό Νότο – αλλά όχι στην αρχιτεκτονική του ευρώ και της ΕΚΤ.  Πού θα πάει όμως η Ευρώπη έτσι; 



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου